دلالی و واسطه گری امروزه بلای بخش کشاورزی است که استفاده از روش‌های ناقص و تجربه شده چندین دهه پیش کمکی به حل این موضوع نخواهد کرد، وزارت جهاد کشاورزی باید حرکت لاک پشتی استفاده از استارت آپها و اپلیکیشن ها را سرعت بخشد.
به گزارش خبرگزاری فارس، با توسعه دانش و فناوری می توان با کمک گرفتن از اپلیکیشن ها و استارت آپ ها بخش کشاورزی را بیش از پیش درآمدزا کرد، اگر پول به این بخش سرازیر شود سرمایه گذاری ها افزایش می یابد و مانع از مهاجرت کشاورزان به شهرها خواهد شد.مشکل اصلی امروز کشاورزان این است که با هزاران زحمت تولید می کنند اما چیزی عایدشان نمی شود. بخش عمده ای از این پول ها به جیب واسطه ها می رود. تفاوت قیمت محصول از سرزمین تا رسیدن به دست مصرف کننده قبلا تا ۳۰۰ درصد می شد اما اکنون این تفاوت به ۱۰۰۰ درصد هم رسیده است.
اپلیکیشن و استارت آپ ها اگر به کمک بخش کشاورزی بیاید می توان دلالی و واسطه گری را در توزیع محصولات کشاورزی به حداقل رساند و محصولات با قیمت مناسب تری دست مصرف کننده برسد که در این صورت حاشیه سود تولید کننده هم افزایش خواهد یافت، کاربرد این فن آوری ها تنها در کوتاه کردن دست دلالان و واسطه ها نیست بلکه در ارائه آمارها و اطلاعات به موقع به کشاورزان هم بسیار موثر است که می تواند نقش بسیار مهمی در افزایش تولید داشته باشد به طوری که اکنون در کشورهایی با کشاورزی پیشرفته از این فناوری ها کمک های زیاد می گیرند.
وزیر جهاد کشاورزی با انتشار پیامی در حساب توئیتر خود بر نقش موثر استارتاپها در هوشمندسازی، دانش بنیان کردن و تکمیل زنجیره های تولید در بخش کشاورزی تاکید کرد.
*استارتاپها تکمیل کننده زنجیره تولید است
خاوازی نوشت: «استارتاپها در هوشمندسازی، دانش بنیان کردن و تکمیل زنجیره‌های تولید در بخش کشاورزی، نقش به سزایی دارند، برای دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی کشور دست یاری و همراهی شان را می فشارم.»
وزیر جهاد کشاورزی پیش از این رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بود و مقالات متعددی در حوزه علمی و تححقیق داشته که به کاربرد فن اوری و اپلیکیشن ها در توسعه بخش کشاورزی آگاه است و باید پیش از آنچه دیر شود از ظرفیت های این بخش استفاده کند.
*بازار امروز با روش سنتی قابل علاج نیست
واقعیت این است که امروزه مدیریت کشاورزی باید از سنتی به مدرن تغییر یابد، روش های سنتی به هیچ وجه قادر نیست بازار پیچیده امروز را که در آن فاکتورهای بسیار پیچیده ای نقش دارند مدیریت کند، بازار امروز دیگر صرفا عرضه و تقاضا نیست، واسطه های گوناگون، رانت و فساد در واردات و اختصاص ارزهای از دولتی گرفته تا نیما و آزاد، انحصار در واردات ، سیاست های صادراتی و مدیریت های جزیره ای همه و همه در قیمت بازار موثر است اما در این گزارش بیشتر به نقش اپلیکیشن ها در حذف واسطه ها و افزایش تولید می پردازیم.
* در بازار امروز تولید کننده و مصرف کننده هر دو ناراضی اند/واسطه از همه راضی تر
اکنون قیمت میوه سر به فلک کشیده و بسیاری محصولات کشاورزی از جمله برنج که تولید داخل هم است آنقدر گران است که مردم توان خرید ندارند اما واقعیت این است که تولید کنندگان هم از این قیمت ها راضی نیستند چرا که سود اصلی را واسطه ها و دلالان می برند. بنابراین در این چرخه تولید کننده و مصرف کننده هر دو ضرر می بینند.
مثلا در نظر بگیرید قیمت گوجه فرنگی و سیب زمینی و پیاز این روزها در استان های جنوبی که از سوی کشاورزان به فروش می رود در محدوده ۵۰۰ تومان است اما همین محصولات در بازار تهران حدود ۴ هزار تا ۵ هزار تومان است یعنی رشد ۱۰۰۰ درصدی را از منطقه کرمان تا تهران دارد که هیچ مبلغی از آن به جیب تولید کننده نمی رود.
دژکامه یک کشاورز کرمانی به خبرنگار فارس گفت: «گوجه فرنگی را کیلویی ۵۰۰ تومان هم نمی خرند و برخی کشاورزان هم مجبورند محصول خودرا رها کنند.» اما قیمت در شهر تهران کیلویی ۵۰۰۰ هزار تومان است، بقیه محصولاتی مانند پیاز و گوجه فرنگی هم همینطور است.
کلیپ‌هایی که از منطقه جنوب کشور در فضای مجازی و رسانه ها منتشر می شود نشان می دهد که در کنار مزارع زمین های کشاورزان و حتی خیابان های شهر دلالان با کامیون ها ایستاده اند و محصولات آنها را به ثمن بخس خریداری می کنند و به قیمت های بعضا دهها برابر به مصرف کننده نهایی میفروشند.
*۳۰ درصد سود در بخش دلالی و توزیع لبنی
ورود واسطه ها و دلالی تنها محدود به محصولات کشاورزی نمی شود، در صنایع لبنی هم همینطور است امروز کمتر کسی پیدا می شود که از قیمت محصولات لبنی از شیر و پنیر گرفته تا ماست و کره و دوغ رضایت داشته باشد همه می گویند گران است اما زمانی که پای درد دل صنایع لبنی هم می نشینی آنها هم از قیمتی که می فروشند رضایت ندارند.
مهدی ناصری مدیر توزیع لبنیات میهن به خبرنگار فارس گفت: «سود۲۰ تا ۳۰ درصد صنایع لبنی به جیب دلالان و توزیع کنندگان این بخش می رود.»
وی افزود: برای اینکه رقابت در بازار زیاد است مجبور هستیم با تخفیف بفروشیم اما این پول به جیب مغازه داران و دلالان واسطه ای می رود.
همانطور که می بینید در این میان تنها حلقه های واسط هستند که سود می برند و حتی تخفیف در نظرگرفته شده بخش تولید هم به جیب مصرف کننده نمی رود چرا که مصرف کننده محصول را بر اساس قیمتی که روی بسته حک شده پرداخت می کند.
حال سوال این است چگونه می توان کاری کرد که هم تولید کننده و هم مصرف کننده سود ببرد به جای اینکه در سیستم فعلی نه تولید کننده و نه مصرف کننده بلکه تنها حلقه های واسط و دلالان سود می برند.
چگونه می توان دلالی و واسطه گری را به حداقل رساند چرا که دلالی در اندازه قابل قبولش باید باشد اما آنها را ساماندهی کرد که خون مردم را به شیشه نکنند زیر در گرانی انواع محصولات از گوشت وشیر گرفته تا میوه و برنج ردپایی از دلال وواسطه همواره وجود داشته است.
*در روش سنتی کنترل بازار همه چیز نمادین است
در روش مدیریت سنتی برای حذف واسطه ها و دلال ها نها یت کاری که انجام می شد عرضه مستقیم کالا توسط غرفه های سازمان مرکزی تعاون روستایی بود که تقریبا حرکت نمادین داشت و یا خرید های حمایتی از کشاورزان بود که برخی مواقع و معمولا دیرهنگام بدون اینکه تاثیری در وضعیت بازار داشته باشد انجام می شد. نمونه آن خرید حمایتی اخیر گوجه فرنگی از سوی این سازمان است که هیچ تاثیری در قیمت بازار وجود نداشته است.تنها مبلغی را از جیب بیت المال به کشاورزان می دهند که این هنر نیست، هنر کار آن باید باشد که کشاورز به قیمت مناسب بفروشد و مصرف کننده هم به قیمت مناسب بخرد .
هنر آن است که هزینه های واسط حذف یا متعادل شود، تعداد دلالان میانی به حداقل برسد، به کرایه های حمل و نقل نظارت شود، هزینه های تولید کشاورزان مطابق با استانداردهای جهانی باشد، کارخانه های تبدیلی به اندازه و با پراکنش مناسب باشد، سیاست های مناسب صادراتی فرا هم باشد که با این کارها محصول تولیدی کشاورز ارزش افزوده پیدا خواهد کرد.
*وضعیت فعلی کشاورز: دست و پا بسته در رینگ بوکس با دلال
وضعیت فعلی کشاورز همانند کسی است که دست و پایش را بسته و در درون رینگ مقابل حریف قدری شما بخوانید دلال و واسطه انداخته باشند طبیعی است که نتیجه این هماورد چه خواهد بود؟ کشاورز الان هیچ گزینه ای ندارد اگر قیمت محصولش پایین باشد، صنایع تبدیلی کافی نیست یا آنقدر دور است که نمی صرفد محصولش را تحویل آنها بدهد، امکان صادرات ندارد، یا سیاست های صادراتی آنقدر رخوت انگیز است که کشاورز به آن سمت نگاه نمی کند.
تصور کنید قیمت گوجه فرنگی الان ۵۰۰ تومان و قیمت رب گوجه فرنگی کیلویی ۱۵ هزار تومان است که به بیش از ۲۰ هزار تومان هم رسیده بود از هر ۴ تا ۵ کیلو گوجه فرنگی(۲۵۰۰ تومان) یک کیلو رب(۱۵ هزار تومان) بدست می آید، یعنی اگر کارخانه ها محصول کشاورز را خریداری کنند و این سیستم ساماندهی شود محصول کشاورز ارزش افزوده ۵ تا ۶ برابر پیدا خواهد کرد.
*اپلیکیشن و استارت آپ ها کشاورزی را از واسطه گری نجات می دهد
با ورود فناوری و علم به بخش کشاورزی باید به طور کامل از آن استفاده کرد، امروزه نمی توان با استناد به سیستم چند دهه پیش تحولی در بخش کشاورزی و بویژه بازار این بخش ایجاد کرد، باید خود را به علم روز مجهز کرد و هم راستا با دیگر کشورها پیش رفت.
تکنولوژی فنی که در سالهای گذشته پیشرفت های زیادی داشته می تواندبه کمک بخش کشاورزی کشور بیاید و بسترهای آن هم با توجه به وجود ۱۰ هزار مهندس کشاورزی بیکار و جویای کار و همچنین افزایش ضریب با سوادی در این بخش وجود دارد.
همچنانکه استفاده از اپلیکیشن ها توانسته هزینه های سفر را تا ۵۰ درصد کاهش دهد استفاده از آن برای توزیع محصولات کشاورزی بی واسطه هم می تواند چنین نقشی را ایفا کند به طوری که نمونه های آزمایشی انجام شده و بسیار موثر بوده است.
اخیرا تعدادی از تحصیلکرده ها با تشکیل یک شرکت تعاونی برای خرید محصولات کشاورزی روستائیان و رساندن بی واسطه به مصرف کنندگان اقدام کردند، در گفت وگویی که این اکیپ ۸ نفره با خبرنگار فارس داشتند شرایط توزیع را بسیار خوب توصیف کردند که هم کشاورزان و هم مصرف کنندگان راضی بودند می توان چنین اقداماتی را توسعه داد.
اپلیکیشن ها در ارائه دیگر اطلاعات از جمله آمارهای به روز کشاورزی در زمینه سطح زیر کشت، قیمت های محصول و نهاده هم می تواند موثر باشد. آمارهای وزارت جهاد کشاورزی قبلا با دو سال تاخیر منتشر می شد که اکنون این زمان به یکسال رسیده است و با این آمارهای با تاخیر نمی توان انتظار کشاورزی پیشرفته را داشت.
امروزه اطلاعات و آمار پایه و اساس تمام علوم و کشاورزی جهان را تشکیل می دهد و بدون دسترسی به موقع به آن امکان داشتن کشاورزی مدرن نیست.
استارت آپ ها هم نقش بسیار مهمی در تولیدات کشاورزی دارد، دولت می تواند این قبیل استارت آپ ها را برای کمک به بخش کشاورزی راه اندازی کند.
تجربه کشورهای دیگر هم نشان می دهد که این استارت آپها در بخش کشاورزی موفق بوده اند به عنوان نمونه، ۵ استارت آپ نوپا در کشاورزی آمریکا وجود دارد که هر کدام در زمینه بیشتر اطلاعات و داده ها و مشاوره ای به کشاورزان کمک می کنند که همه اینها به رشد تولید و نیز کاهش واسطه های و نتیجتا افزایش درآمد تولید کشاورزان و رضایت مصرف کنندگان می شود.
با وجودی که از سال ۹۳ چنین استارت آپهایی در بخش کشاورزی راه اندازی شده اند اما به دلیل استفاده اندک وزارت جهاد کشاورزی از این ظرفیت، آنها نتوانسته اند تاثیری در بخش کشاورزی داشته باشند. به همین دلیل، ضرورت دارد این وزارتخانه توجه بیشتری به استفاده از این ابزارها داشته باشد.
